ENTRI 16:Konsep Rasa dalam Dialek Kelantan

Rasa Masam

a)      [#ɣebɛ᷈ #]

b)      [#puɣiʔ#]

c)      [#bdɔhɔ᷈ #]

d)     [#tuluh#]

Rasa masam [#puɣiʔ#] merupakan rasa masam yang terlampau masam. Kebiasaannya rasa masam [#puɣiʔ#] dikaitkan dengan rasa masam buah- buahan. Keempat- empat rasa ini merupakan kesejajaran yang membawa maksud yang sama dengan dengan rasa masam. Ungkapan ini secara harfiahnya lahir apabila rasa masam buah- buahan ini terkena pada lidah.

Konsep Rasa Masin

a)      [#pəɣaʔ#]

Konsep rasa masin dalam dialek Kelantan iaitu [#pəɣaʔ#] sering terkeluar daripada mulut penduduk negeri Kelantan apabila mencuba rasa yang masin dengan lidah. Kata [#pəɣaʔ#] timbul daripada penduduk negeri Kelantan menggunakan garam untuk memerap ikan untuk dijadikan ikan masin. Oleh itu, kata [#pəɣaʔ#] sebenarnya merupakan kata kerja yang diambil untuk merujuk rasa yang terlampau masin.

 Konsep Rasa Manis

a)      [#lətin#]

Rasa manis yang terlampau merujuk kepada rasa manis yang terlampau manis atau ‘kesangatan’. Kata  [#lətin#] dari segi fonetiknya boleh dianggap sebagai onomatopea atau tiruan bunyi yang dihasilkan oleh lidah dengan bahagian rongga mulut apabila terasa kemanisan yang amat sangat. Kebiasaannya, sebutan rasa manis [#lətin#] sering ditujukan untuk rasa manis bagi air dan makanan dalam masyarakat Kelantan.

Konsep Rasa Kelat                                       

a)      [#ddɔh#]

b)      [#paheʔ#

c)       [#bdɔʔɔh#]

Kata kelat leper mendukung konsep (kesangatan) iaitu rasa pahit yang amat sangat. Hal ini sejajar dengan perbuatan yang biasa dilakukan oleh seseorang apabila sesuatu yang kelat menyentuh deria rasanya. Rasa kelat leper ini sering dikaitkan dengan buah-buahan yang belum cukup matang. Sebaliknya tiruan bunyi tidak ada pada rasa kelat pahit. Dalam ungkapan ini terdapat kesangatan pada satu rasa tertentu yang diwujudkan dengan cara menggunakan kata yang merujuk kepada kata yang lain untuk menerangkannya. Dari segi fizikal rasa kelat yang amat sangat itu bersempadanan dengan rasa pahit.

                        Konsep Rasa Tawar

a)      [#ləmba#]

b)      [#ɛbɛ#]

c)      [#sə j̆oʔ#]

Kata [#ɛbɛ#] dalam tawar [#ɛbɛ#]  boleh berdiri sendiri dan merujuk kepada orang yang suka bercakap tanpa berfikir. Pada mulanya [#ɛbɛ#]  bermaksud perbuatan membuka mulut setiap waktu dan sejajar dengan perbuatan yang biasa dilakukan oleh seseorang apabila sesuatu yang tawar menyentuh deria rasanya. Kata [#ləmba#]dan [#səj̆oʔ#] turut membawa maksud yang sama dengan[#ɛbɛ#]. Kebiasaannya kata ini digunakan untuk menyatakan rasa tawar minuman dan masakan.

                        Konsep Rasa Pedas

a)      [#meneŋa# ]

Kata pedas [ #meneŋa#]  merujuk kepada pedas yang amat sangat. Situasi ini berlaku apabila rasa pedas itu terkena pada lidah. Kata pedas [#meneŋa# ] merupakan kata kerja yang terkeluar daripada mulut masyarakat Kelantan apabila rasa pedas terkena pada mulut.

                        Konsep Rasa Pahit

a)      [#ləpər#]

Kata pahit leper wujud apabila deria rasa lidah tersentuh rasa pahit apabila terkena lidah. Kebiasaannya rasa pahit ini disertai dengan rasa kelat. Masyarakat Kelantan juga mempunyai kebolehan menimbulkan persepsi terhadap melalui perubahan rasa ke rasa yang lain iaitu kelat ke pahit [#ləpər#].